Puna është një aktivitet i qëllimshëm që njerëzit kryejnë për të mbështetur nevojat dhe dëshirat e tyre, të tjerëve ose një komuniteti më të gjerë. Në kontekstin e ekonomisë, puna mund të shihet si aktiviteti njerëzor që kontribuon (së bashku me faktorët e tjerë të prodhimit) drejt mallrave dhe shërbimeve brenda një ekonomie.

Puna është thelbësore për të gjitha shoqëritë, por mund të ndryshojë gjerësisht brenda dhe ndërmjet tyre, nga grumbullimi i burimeve natyrore me dorë, tek përdorimi i teknologjive komplekse që zëvendësojnë përpjekjet fizike apo edhe mendore nga shumë qenie njerëzore. Të gjitha, përveç detyrave më të thjeshta, kërkojnë gjithashtu aftësi specifike, pajisje ose mjete, dhe burime të tjera (siç është materiali për prodhimin e mallrave). Kulturat dhe individët përgjatë historisë kanë shprehur një gamë të gjerë qëndrimesh ndaj punës. Jashtë çdo procesi apo industrie specifike, njerëzimi ka zhvilluar një sërë institucionesh për vendosjen e punës në shoqëri.

Përveç dallimeve objektive, një kulturë mund të organizojë ose t’i bashkëngjisë roleve të punës statusin social ndryshe nga një tjetër. Gjatë historisë, puna ka qenë e lidhur ngushtë me aspekte të tjera të shoqërisë dhe politikës, si pushteti, klasa, tradita, të drejtat dhe privilegjet. një koncept abstrakt dhe një karakteristikë e kulturave individuale.

Disa njerëz janë marrë edhe me kritikën e punës dhe kanë shprehur dëshirën për ta shfuqizuar atë. Për shembull, Paul Lafargue në librin e tij E drejta për të qenë dembel.

Përkufizimi i punës

Puna është një emërtim që mund të tregojë:

• në kuptimin e përgjithshëm veprimtarinë trupore apo mendore të qëllimshme e të paramenduar të njeriut për të kryer apo bërë diçka;
• puna mekanike, tregon sasinë e energjisë të ushtruar nga një forcë përgjatë një distance të caktuar;
• punën termodinamike, sasinë e energjisë së përçuar nga njëri sistem në tjetrin;
• punën në filozofi, veprimtarinë e ndërgjegjshme krijuese të njeriut;
• punën në ekonomi, sasinë e punës së kryer nga njeriu;
• në ergonomi, një detyrë apo veprimtari profesionale të personit;
• punë dore, një qëndisje apo punë me grep;
• një krijimtari artistike, skulpturë, pikturë, shkrim letrar apo kompozim;
• në teologjine e krishterë një veprimtari e cila i kushtohet Perëndisë, sipas thënies “ora et labora” – lutu e puno ore kokzbokth

Shprehje mbi punën

• si puna e … – sikur, pikërisht, bash;
• puna është … – problemi qëndron; çështja është;
• punë kërkimore – për gjetjen e diçkaje;
• punë shkencore – shkrim, studim apo hulumtim shkencor i diçkaje;
• punë krahu – punë trupore e lodhshme;
• punë me mëditje – punë e pagueshme ditore;
• punë me akord – punë me afat; fj.p.fj. punë me marrëveshje;
• krah pune – punëtor, fuqi punëtore;
• punoj derrçe – punoj shumë;
• punë e bitisur – punë e kryer;
• punë e për jetën;
• punë e madhe ! – s´ka problem !, s´më bëhet vonë !, shprehje që tregon habi apo ironi.