Cfare Jane Mangat (manga)
Manga janë tregimet apo rrëfejat vizatimore (emërtuar edhe “vizrrëfeja” në shqip dhe emërtuar “comics” në anglisht) të botuara nëpër libra ose revista dhe të prodhuara nga artist manga japonez[1]. Termi manga është emërtim i krijuar në Japoni dhe nënkupton vet tregimin vizatimor por edhe artistët që e krijojnë por në japonisht shtohet edhe prapashtesa -ka që nënkupton ekspertin dhe artistin duke u quajtur kështu artistin mangaka[2] . Termi manga më pas është përhapur edhe nëpër botë për të identifikuar këto krijime të artistëve japonezë. Manga morën famë dhe fituan popullaritet diku pas viteve 50[3]. Zakonisht, rrëfejat vizatimore të botuara më parë në libra ose revista, ndiqen nga prodhimi i një filmi të animuar serial të njohur në Japoni me emërtimin anime (shembull Dragon Ball Z ose Oh My Goddess!) ose anasjellas (shembull Cowboy Bebop)[4]. Jo si rregull, por ndodh që manga të ndjek një zhvillim të ngjarjeve krejt ndryshe nga serialet filmike anime (shembull Tenjou Tenge ose Outlaw Star), pra ndodh një përshtatje e materialit kur kalohet nga mjeti i komunikimit si libri tek një tjetër mjet komunikimi si filmat e animuar ose anasjelltas[5].
Në Japoni mangat lexohen nga të gjitha moshat. Janë të përfshira disa zhanre të ndryshme: romancë, sport-lorja, historik, dramë, komedi, fantashkencë, mister, horror, erotik[6]. Historitë manga zakonisht printohen bardhë e zi në pjesën më të madhe të faqeve, megjithëse ekzistojnë dhe mangat me ngjyra[7]. Në Japoni mangat botohen në seri nga revista mangash ku një botim i revistës përmban nga një kapitull për disa tituj të ndryshëm mangash, duke vazhduar më pas tregimin me kapitujt e radhës për çdo titull në botimin e rradhës së revistës[8]. Një artist manga (mangaka ne japonisht) punon me disa asistentë në një studio të vogël dhe është i lidhur me një kompani botuese[9]. Nëse seritë e një mange janë shume popullore, mund të animohen (Anime).
Ashtu si u përmend më lartë, mangat e kanë origjinën e tyre nga Japonia, megjithatë ekzistojnë edhe shumë lloje të tjera rrëfimesh vizatimore me karakteristikat tipike të mangave që e kanë origjinën nga vende të ndryshme si ShBA, Gjermani, etj. Kuptohet që ekzistojnë ndryshime orientuese (në tema dhe vizatime) midis mangave publikuar në Japoni dhe vendet e tjera. Në titujt amerikan ka ngjashmëri të shumta ku titujt më të spikatur janë Amazing Agent Luna, Aoi House, Captain Nemo (manga) e të tjera. Këto njihen në Amerikë edhe si Amerimanga ose ndryshe njihen edhe si OEL Manga (Original English-language manga).
Mangat origjinale si rregull lexohen nga e djathta në të majtë, ndërkohë që disa publikues të ndryshëm evropianë dhe amerikanë kanë tendenca t’i publikojnë librat e tyre në mënyrë që lexuesit të lexojnë nga e majta në të djathtë. Publikues të tjerë vazhdojnë të botojnë përkthimet e tyre në mënyrën tradicionale. Pra edhe vetë libri fillohet nga fundi duke u shfletuar në fillim.