Dinozaurët (dino zauri -dmth -dino ne kohet e lashta i madh -zari-mbreteri) ishin zvarranikë, të degës Dinosauria. Dinosaurët ishin “Gjigandët e Tokës” të cilët dominuan ekosistemet tokësore në një periudhë prej rreth 160 milion vjetësh, (nga fundi i periudhës Triassic, rreth 230 milion vjet më parë) deri në fund të periudhës së shkumësit (65 milion vjet më parë), dinozaurët u zhdukën në periudhën e shkumësit – terciar. Rreth 10.000 specie të shpendëve janë të klasifikuara si dinozaurë. Në gjysmën e parë të shekullit XX pjesa më e madhe e komunitetit shkencor dinte shumë pak mbi dinozaurët. Shumica e kërkimeve u filluan nga vitet 1970. Arsyeja e zhdukjes se Dinosureve eshte se para 173 miliona vjetesh nje meteor i quajtur “Galafurious” goditi token dhe ishte ne nje shpejtesi te madhe afer 2.000.000.000 km/h dhe i rrjepi dinosauret kshtu qe lekura e tyre doli jasht tokes dhe fosilet mbeten nga Australia dhe Azia e vogel sne ishullin perendimor.

Termi anglisht Dinosaur u zyrtarizua në vitin 1842 nga Richard Owen paleontolog anglez. Termi rrjedh nga fjalët greke δεινός (deinos e “tmerrshme”, “i fuqishëm”, ose “i mahnitshëm”) dhe σαύρα (saura “hardhucë” ose “zvarranik”). Megjithëse emri shpesh interpretohet si një referencë për karakteristika të frikshme. Në diskutimet angleze “Dinosaur” ndonjëherë përdoret për të përshkruar një gjë të pasuksesshme ose të vjetruar.

Shumica e njerëzve mendojnë se dinozaurët janë zvarranikë të mëdhenj, të egër e të zhdukur. Dinozaurët janë të të gjitha formave dhe madhësive. Ato ishin kafshët më të mëdha tokësore të të gjitha kohërave, por një numër i madh dinozaurësh arrinin përmasat sa të një gjeli deti.

Dinozaurët ndahen në këto klasa :

• Dinosauria
  • Saurischia (theropede dhe sauropode)
    • Herrerasaurians (grabitqaret e pare qe ecin mbi 2 kembe)
    • Theropods ( gjallesa qe ecin mbi dy kembe; shumica ishin mishngrenes)
      • Coelophysoids (Coelophysis dhe dinosaure te afert me keta)
      • Ceratosaurians (Ceratosaurus dhe abelisaurids – grabitqare te rendesishem ne epoken e Krutacit)
      • Spinosauroids ( kishin trup te gjate, krahe te shkurter dhe i ngjanin krokodileve te sotem)
      • Carnosaurians ( Allosauris dhe te aferm te tyre)
      • Coelurosaurians
        • Tyrannosauroids (dinosauret me te medhenj te te gjitha koherave; kidhin duar dhe kthetra te vogla)
        • Ornithomimosaurians (dinosaure pa dhembe; shumica e tyre ishin barngrenes)
        • Therizinosauroids (dinosaure qe ecin me dy kembe; ishin te gjithe barngrenes, kishin koka te vogla dhe kthetra te medha)
        • Oviraptorosaurians (dinosaure pa dhembe; cfare hanin dhe si jetonin nuk dihet ende)
        • Dromaeosaurids (njihen edhe si “raptor”; i ngjanin zogjve)
        • Troodontids ( te ngjashem me Dromaeosaurids, por ishin gjithckangrenes)
        • Avialans (dinosaure fluturues; ketu perfshihen eshe zogjte e sotem, dinosauret e vetem akoma jo te zhdukur)
    • Sauropodomorphes (dinosaure qe ecin me 4 kembe; kane koka te vogla, qafa te gjeta dhe disa prej tyre i ngjanin elefanteve)
      • “Prosauropods” (te aferm te Sauropodomorphes; ishin barngrenes dhe gjitckangrenes)
      • Sauropods (dinosaure shume te medhenj; ishin rreth 15 metra te gjate)
        • Diplodocoids (kishin koke dhe thonj te gjate)
        • Macronarians (kafka te ngushta; dhembe ne forme konike)
          • Brachiosaurids (qafe te gjate; kthetra te vogla)
          • Titanosaurians
  • Ornithischians
    • Heterodontosaurids
    • Thyreophorans
      • Ankylosaurians
      • Stegosaurians
    • Ornithopods
      • Hadrosaurids
    • Pachycephalosaurians
    • Ceratopsians

Dinozauri Vargu kohor: Triassic – tani
Koleksionet e disa fosileve të dinosaurëve
Klasifikimi shkencor
Mbretëria:	Animalia
Filumi:	Çordata
Mbirendi:	Dinosauria Owen, 1842
Grupe të njohura
Sauropodomorpha Theropoda Ornithischia