Xhini apo Xhindët (arabisht: جن xhinn) janë krijesa të padukshme në sistemet e hershme fetare arabe para-islamike dhe më vonë në mitologjinë dhe teologjinë islame. Ata janë të përmendur në Kuran (në suren e 72-të, e quajtur Suretu El Xhinn) si krijesa që banojnë në një botë të padukshme për njerëzit. Xhindët, ashtu si njerëzit, kanë liri të zgjedhin a të bëjnë mirë ose keq. Këtë liri nuk e kanë engjëjt. Si njerëzit, kanë shoqërinë e tyre dhe jetojnë në bashkësi. Ata nuk janë të dukshëm për njerëzit, por në të kundërt, ata i shohin njerëzit.

Ashtu si njerëzit, ata janë përgjegjës për veprat e tyre, mund të jenë ose besimtarë (“myslimanë“) ose jobesimtarë (kafirë); varësisht nëse ata e pranojnë udhëzimin e Zotit. Meqenëse xhinët nuk janë as të këqij dhe as të mirë nga natyra, Islami pranoi shpirtrat nga fetë e tjera dhe ishte në gjendje t’i përshtatte ato gjatë zgjerimit të tij. Xhinët nuk janë një koncept strikt islamik; ato mund të përfaqësojnë disa besime pagane të integruara në Islam. Për të pohuar një monoteizëm të rreptë dhe konceptin islam të Tauhidit, Islami mohon të gjitha afinitetet midis xhinëve dhe Zotit, duke i vendosur kështu xhinët paralel me njerëzit, gjithashtu subjekt i gjykimit të Zotit dhe jetës së përtejme. Kurani dënon praktikën arabe paraislamike të adhurimit të xhinëve, ose kërkimit të mbrojtjes prej tyre.

Edhe pse përgjithësisht të padukshëm, xhinët supozohet se përbëhen nga trupa të hollë dhe delikate (ad̲j̲sām), ata mund të ndryshojnë sipas dëshirës. Ata favorizojnë formën e gjarprit, por gjithashtu mund të zgjedhin të shfaqen si akrepa, hardhuca ose si njerëz. Ata madje mund të përfshihen në marrëdhënie seksuale me njerëzit dhe të prodhojnë pasardhës. Nëse lëndohen nga dikush, ata zakonisht kërkojnë hakmarrje ose posedojnë trupin e sulmuesit, duke refuzuar ta lënë atë derisa të detyrohen ta bëjnë këtë nga ekzorcizmi. Xhinët zakonisht nuk përzihen në punët njerëzore, duke preferuar të jetojnë me llojin e tyre në fise të ngjashme me ato të Arabisë paraislamike.

Xhinët individualë shfaqen në hajmali dhe nazari. Ata thirren për mbrojtje ose ndihmë magjike, shpesh nën udhëheqjen e një mbreti. Shumë njerëz që besojnë në xhinë veshin amuletë për t’u mbrojtur nga sulmet e xhinëve, të dërguara nga magjistarët dhe shtrigat. Një besim i përhapur thotë se xhinët nuk mund të lëndojnë dikë që vesh diçka me emrin e Zotit (Allah) të shkruar mbi të. Ndërsa disa dijetarë myslimanë në të kaluarën kanë pasur qëndrime ambivalente ndaj magjisë, duke besuar se xhinët e mirë nuk kërkojnë që dikush të bëjë mëkat, shumica e dijetarëve myslimanë bashkëkohorë e lidhin trajtimin me xhinët me idhujtarinë.

Shejtani (ar. شيطان) ose Iblisi (ar. إبليس) përfaqëson dreqin në Islam.

Iblisi është xhind i cili refuzoj, urdhërin e Allahut, që ti bëj sexhde Ademit (profetit dhe njeriut të parë, sipas Islamit). Iblisi ishte prej xhindve i cili u radhit bash me melaiket. Iblisi ishte në krye të të gjithë xhindëve dhe për një kohë xhindët jetuan në paqe, por pas një kohe shpërtheu lufta “botërore”, midis përkrahësve të Iblisit dhe të atyre që kundërshtuan sundimin absolut të tij. Luftës nuk u dukte fundi dhe shumë xhindë u vranë, kështu Allahu dërgoi në ushtri me melekë që të përfundojnë luftën me një procedurë të shkurtër. Shumë xhindë u vranë dhe melekët e morrën Iblisin me vete në qiell. Ai jetoi për një kohë të gjatë me ta dhe pothuajse u bë melek. Pastaj Allahu krijoi Ademin, njeriun e parë dhe i urdhëroi të gjithë që ti bëjn sexhde Ademit. Melekët e kanë bërë menjëherë, kurse Iblisi refuzoi, duke konsideruar veten më të mirë, sepse ai ishte i krijuar nga zjarri e Ademi nga dheu. Allahu e mallkoi, kështu Iblisi, babai i xhindëve, u kthye në Shejtan. Kërkesa e tij e fundit ishte që ti drejtonte njerëzit të bëjnë mëkate.

The post Xhindi/shejtani appeared first on Manga.

Piktura e Shën Françeskut Borxhia duke kryer një ekzorcizëm, siç përshkruhet nga Goya

Ekzorcizëm (nga greqishtjaexorkismós, “lidhja me betim”) është praktika fetare ose shpirtërore e dëbimit të demonëve, xhindëve ose entiteteve të tjera shpirtërore keqdashëse nga një person ose një zonë ose çfare do lloj gjëje që besohet të jetë e pushtuar .  Në varësi të besimeve shpirtërore të ekzorcistit, kjo mund të bëhet duke e bërë entitetin të betohet, të kryejë një ritual të përpunuar ose thjesht duke e urdhëruar që të largohet në emër të një fuqie më të lartë. Praktika është e lashtë dhe pjesë e sistemit të besimit të shumë kulturave dhe feve.

Praktika e recitimit ose dëgjimit të Paritta (paritave ) filloi shumë herët në historinë e Budizmit . Është një praktikë budiste e recitimit të vargjeve dhe shkrimeve të caktuara nga Pali Kanon për të shmangur fatkeqësinë ose rrezikun. Besimi në fuqinë efektive shpirtërore për të shëruar, ose mbrojtur, ose pohimi i diçkaje mjaft të vërtetë është një aspekt i punës që i atribuohet paritta -s.  Disa shkrime të shenjta në Paritta si Metta Sutta, Dhajagga Sutta ose Ratana Sutta mund të recitohen për qëllime ekzorcizmi dhe Āṭānāṭiya Sutta konsiderohet si veçanërisht efektive. 

Në krishterim, ekzorcizmi është praktikë e dëbimit ose largimit të demonëve . Në praktikën e krishterë, personi që kryen ekzorcizmin, i njohur si ekzorcist, është shpesh një anëtar i Kishës së Krishterë, ose një individ që mendohet të jetë i hijshëm me fuqi ose aftësi të veçanta. Ekzorcisti mund të përdorë lutje dhe materiale fetare, të tilla si formula, gjeste, simbole, ikona, amuletë, etj. Ekzorcisti shpesh thërret Zotin, Jezusin ose disa engjëj dhe kryeengjëj të ndryshëm për të ndërhyrë me ekzorcizmin. Ekzorcistët e krishterë protestantë më së shpeshti besojnë se autoriteti që u është dhënë nga Ati, Biri dhe Fryma e Shenjtë ( Triniteti ) është burimi i vetëm i aftësisë së tyre për të dëbuar demonët.

The post Ekzorcizmi appeared first on Manga.

Arrestimi është akti i kapjes dhe mbajtjes së një personi në paraburgim (mbrojtje ligjore ose kontroll), zakonisht për shkak se personi është dyshuar ose vëzhguar duke kryer një krim. Pas mbajtjes në paraburgim, personi mund të merret në pyetje dhe/ose të akuzohet. Arrestimi është një procedurë në sistemin e drejtësisë penale, ndonjëherë bëhet edhe pas një urdhër arresti nga gjykata.

Policia dhe oficerë të tjerë të ndryshëm kanë kompetencat e arrestimit. Në disa vende lejohet arrestimi i një qytetari; për shembull në Angli dhe Uells, çdo person mund të arrestojë “këdo për të cilin ai ka arsye të arsyeshme për të dyshuar se është kryer, ka kryer ose është fajtor për kryerjen e një vepre të paditur”, megjithëse duhet të plotësohen disa kushte përpara se të ndërmerret një veprim i tillë. Kompetenca të ngjashme ekzistojnë në Francë, Itali, Gjermani, Austri dhe Zvicër nëse një person kapet në një akt krimi dhe nuk dëshiron ose nuk është në gjendje të paraqesë ID të vlefshme.

Si një mbrojtje kundër abuzimit të pushtetit, shumë vende kërkojnë që një arrestim duhet të bëhet për një arsye plotësisht të justifikuar, siç është kërkesa për shkak të mundshëm në Shtetet e Bashkuara. Për më tepër, në shumicën e vendeve demokratike, koha kur një person mund të mbahet në paraburgim është relativisht i shkurtër (në shumicën e rasteve 24 orë në Mbretërinë e Bashkuar dhe 24 ose 48 orë në Shtetet e Bashkuara dhe Francë) përpara se personi i ndaluar duhet të akuzohet ose liruar.

The post Arrestimi appeared first on Manga.

Radioja ose Radio është teknologjia e sinjalizimit dhe komunikimit duke përdorur valët radio, pra valë elektromagnetike me frekuencë midis 30 hertz (Hz) dhe 300 gigahertz (GHz). Ato gjenerohen nga një pajisje elektronike e quajtur një transmetues i lidhur me një antenë që rrezaton valët, dhe marrin nga një marrës radio i lidhur me një antenë tjetër. Radio përdoret shumë gjerësisht në teknologjinë moderne, në komunikimin me radio, radarët, navigimin në radio, telekomandën, sensibilizimin në distancë dhe aplikacione të tjera. Në komunikimin radiofonik, të përdorur në transmetimin radio dhe televiziv, telefonat celularë, radiot e dyanshme, rrjetin pa tel dhe komunikimin satelitor midis përdorimeve të tjera, valët e radios përdoren për të transportuar informacione në të gjithë hapësirën nga një transmetues në një marrës, duke moduluar sinjalin radio (duke bërë përshtypje një sinjal informacioni në valën e radios duke ndryshuar disa aspekte të valës) në transmetues. Në radar, i përdorur për të gjetur dhe gjurmuar objekte si avionë, anije, anije kozmike dhe raketa, një rreze e valëve të radios të emetuara nga një transmetues radar reflekton objektin e synuar dhe valët e pasqyruara zbulojnë vendndodhjen e objektit. Në sistemet e navigimit radio si GPS dhe VOR, një marrës celular merr sinjale radio nga radiot naviguese pozicioni i të cilit dihet, dhe duke matur saktësisht kohën e mbërritjes së valëve të radios, marrësi mund të llogarisë pozicionin e tij në Tokë. Në pajisjet me telekomandë me tela pa tel si telekomandë, çelësat e dyerve të garazhit dhe sistemet e hyrjes pa çelës, sinjalet radio që transmetohen nga një pajisje kontrolluese kontrollojnë veprimet e një pajisjeje të largët.

Aplikimet e valëve të radios që nuk përfshijnë transmetimin e valëve në distanca të konsiderueshme, të tilla si ngrohja RF e përdorur në proceset industriale dhe furrat me mikrovalë, dhe përdorimet mjekësore siç janë makinat diatermy dhe MRI, zakonisht nuk quhen radio.

Emri radio përdoret gjithashtu për të nënkuptuar një marrës radio transmetues.

Valët e radios u identifikuan dhe studiuan për herë të parë nga fizikani gjerman Heinrich Hertz në 1886. Transmetuesit dhe marrësit e parë praktikë të radios u zhvilluan rreth viteve 1895-6 nga italiani Guglielmo Marconi, dhe radio filloi të përdorte komercialisht rreth vitit 1900. Për të parandaluar ndërhyrjen midis përdoruesve emisioni i valëve të radios rregullohet rreptësisht me ligj, i koordinuar nga një organ ndërkombëtar i quajtur Unioni Ndërkombëtar i Telekomunikacionit (ITU), i cili alokon bandat e frekuencës në spektrin e radios për përdorime të ndryshme.

The post Radio appeared first on Manga.

Ashtu siç pati një zhvendosje nga shikimi i sëmundjes si një shtet në të menduarit e tij si një proces, e njëjta ndërrim ka ndodhur në përkufizimet e shëndetit. Përsëri, OBSH luajti një rol kryesor kur nxiti zhvillimin e lëvizjes së promovimit të shëndetit në vitet ’80. Kjo solli një konceptim të ri të shëndetit, jo si një shtet, por në aspektin dinamik të rezistencës, me fjalë të tjera, si “një burim për të jetuar”. 1984 OBSH rishikoi përkufizimin e shëndetit e përkufizoi atë si “shtrirja në të cilën një individ ose grup është në gjendje të realizojë aspirata dhe të plotësojë nevojat dhe të ndryshojë ose të përballojë mjedisin. Shëndeti është një burim për jetën e përditshme, dhe jo qëllimi i të jetuarit; është një koncept pozitiv, duke theksuar burimet sociale dhe personale, si dhe aftësitë fizike “.  Kështu, shëndeti i referohej aftësisë për të mbajtur homeostazën dhe për tu rikuperuar nga fyerjet. Shëndeti mendor, intelektual, emocional dhe shoqëror i referohej aftësisë së një personi për të trajtuar stresin, për të fituar aftësi, për të mbajtur marrëdhënie, të gjitha këto formojnë burime për qëndrueshmëri dhe jetesë të pavarur. Kjo hap shumë mundësi që shëndeti të mësohet, forcohet dhe mësohet.

Që nga fundi i viteve 1970, Nisma Federale e Njerëzve të Shëndetshëm ka qenë një komponent i dukshëm i qasjes së Shteteve të Bashkuara për përmirësimin e shëndetit të popullatës. Në çdo dekadë, lëshohet një version i ri i Njeriut të Shëndetshëm, ato përmbajnë qëllime të azhurnuara dhe identifikimin e fushave të temave dhe objektivave të matshëm për përmirësimin e shëndetit gjatë dhjetë viteve të ardhshme, me vlerësimin në atë pikë të përparimit ose mungesën e tyre. Progresi ka qenë i kufizuar në shumë objektiva, duke çuar në shqetësime në lidhje me efektivitetin e njerëzve të shëndetshëm në formimin e rezultateve në kontekstin e një sistemi shëndetësor të decentralizuar dhe të pakordinuar të Sh.B.A. Njerëzit e shëndetshëm 2020 i jep më shumë rëndësi promovimit të shëndetit dhe qasjeve parandaluese dhe shton një fokus thelbësor në rëndësinë e adresimit të përcaktuesve socialë të shëndetit. Një ndërfaqe e re dixhitale e zgjeruar lehtëson përdorimin dhe shpërndarjen sesa librat e shtypur në masë, siç prodhohen në të kaluarën. Ndikimi i këtyre ndryshimeve te njerëzit e shëndetshëm do të përcaktohet në vitet e ardhshme. 

Aktivitetet sistematike për të parandaluar ose kuruar problemet shëndetësore dhe për të promovuar shëndet të mirë te njerëzit, ndërmerren nga ofruesit e kujdesit shëndetësor . Aplikimet në lidhje me shëndetin e kafshëve mbulohen nga shkencat veterinare . Termi “i shëndetshëm” përdoret gjithashtu gjerësisht në kontekstin e shumë llojeve të organizatave jo-të gjalla dhe ndikimet e tyre në dobi të njerëzve, të tilla si në kuptimin e komuniteteve të shëndetshme, qyteteve të shëndetshme ose mjedise të shëndetshme . Përveç ndërhyrjeve të kujdesit shëndetësor dhe rrethinës së një personi, një numër faktorësh të tjerë dihen se ndikojnë në gjendjen shëndetësore të individëve, përfshirë sfondin e tyre të jetesës, dhe kushtet ekonomike, sociale dhe gjendjen shpirtërore; këta quhen “përcaktues të shëndetit”. Studimet kanë treguar që nivele të larta të stresit mund të ndikojnë në shëndetin e njeriut. 

Në dekadën e parë të shekullit XXI, konceptualizimi i shëndetit si një aftësi hapi derën e vetëvlerësimeve të bëhen treguesit kryesorë për të gjykuar performancën e përpjekjeve që synojnë përmirësimin e shëndetit të njeriut.  Ai gjithashtu krijoi mundësinë që çdo person të ndjehet i shëndetshëm, madje edhe në prani të sëmundjeve të shumta kronike, apo një gjendje terminale, dhe për rishqyrtimin e përcaktuesve të shëndetit, larg qasjes tradicionale që përqendrohet në zvogëlimin e prevalencës të sëmundjeve. 

Në përgjithësi, konteksti në të cilin jeton një individ ka një rëndësi të madhe si për statusin e tij shëndetësor, ashtu edhe për cilësinë e jetës së tyre gjithnjë e më shumë është shumë e njohur që shëndeti ruhet dhe përmirësohet jo vetëm përmes përparimit dhe aplikimit të shkencës shëndetësore, por edhe përmes përpjekjeve dhe zgjedhje inteligjente të jetesës së individit dhe shoqërisë. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetit, përcaktuesit kryesorë të shëndetit përfshijnë mjedisin shoqëror dhe ekonomik, mjedisin fizik dhe karakteristikat dhe sjelljet individuale të personit.

Më konkretisht, faktorët kryesorë që janë konstatuar se ndikojnë nëse njerëzit janë të shëndetshëm ose jo të shëndetshëm përfshijnë sa vijon:

Një numër në rritje studimesh dhe raportesh nga organizata dhe kontekste të ndryshme shqyrtojnë lidhjet midis shëndetit dhe faktorëve të ndryshëm, përfshirë stilin e jetës, mjediset, organizimin e kujdesit shëndetësor dhe politikën shëndetësore, një politikë specifike shëndetësore e sjellë në shumë vende vitet e fundit ishte prezantimi i sheqerit në taksë. Taksat e pijeve dolën në dritë me shqetësime në rritje për mbipeshën, veçanërisht midis të rinjve. Pijet e ëmbëlsuara me sheqer janë bërë një objektiv i iniciativave kundër obezitetit me dëshmi në rritje të lidhjes së tyre me obezitetin.  – siç është raporti i Lalonde i 1974 nga Kanada; Studimi i Qarkut Alameda në Kaliforni;  dhe serinë e Raporteve Botërore të Shëndetit të Organizatës Botërore të Shëndetit, i cili përqendrohet në çështjet globale të shëndetit, përfshirë qasjen në kujdesin shëndetësor dhe përmirësimin e rezultateve të shëndetit publik, veçanërisht në vendet në zhvillim .

Koncepti i ” fushës shëndetësore ” , i dalluar nga kujdesi mjekësor, doli nga raporti i Lalonde nga Kanada. Raporti identifikoi tre fusha të ndërvarura si përcaktorë kryesorë të shëndetit të një individi. Këto janë:

• Mënyra e jetesës: grumbullimi i vendimeve personale (d.m.th., mbi të cilat individi ka kontroll) që mund të thuhet se kontribuon, ose shkakton, sëmundje ose vdekje;
• Mjedisi: të gjitha çështjet që lidhen me shëndetin e jashtm për trupin e njeriut dhe mbi të cilat individi ka pak ose aspak kontroll;
• Biomjekësore: të gjitha aspektet e shëndetit, fizike dhe mendore, të zhvilluara brenda trupit të njeriut si të ndikuar nga përbërja gjenetike.

Mirëmbajtja dhe promovimi i shëndetit arrihet përmes një kombinimi të ndryshëm të mirëqenies fizike, mendore dhe sociale, së bashku nganjëherë referuar si “trekëndëshi i shëndetit”.  Karta e OBSH-së në Otava në vitin 1986 për promovimin e shëndetit deklaroi më tej se shëndeti nuk është vetëm një shtet, por gjithashtu “një burim për jetën e përditshme, jo qëllimi i të jetuarit. Shëndeti është një koncept pozitiv që thekson burimet sociale dhe personale, si dhe aftësitë fizike. ” 

Duke u përqëndruar më shumë në çështjet e jetesës dhe marrëdhëniet e tyre me shëndetin funksional, të dhënat nga Studimi i Qarkut Alameda sugjeruan që njerëzit mund të përmirësojnë shëndetin e tyre përmes stërvitjes, gjumit të mjaftueshëm, kalimit të kohës në natyrë, mbajtjes së një peshe të shëndetshme të trupit, kufizimit të përdorimit të alkoolit dhe shmangies së pirjes së duhanit .  Shëndeti dhe sëmundja mund të bashkëjetojnë, pasi edhe njerëzit me sëmundje të shumta kronike ose sëmundje terminale mund ta konsiderojnë veten të shëndetshëm.

Mjedisi shpesh përmendet si një faktor i rëndësishëm që ndikon në gjendjen shëndetësore të individëve. Kjo përfshin karakteristikat e mjedisit natyror, mjedisit të ndërtuar dhe mjedisit shoqëror . Faktorë të tillë si uji i pastër dhe ajri, strehimi adekuat, dhe komunitetet e sigurta dhe rrugët,të gjitha janë zbuluar se kontribuojnë në shëndet të mirë, veçanërisht në shëndetin e foshnjave dhe fëmijëve. Disa studime kanë treguar që mungesa e hapësirave rekreative në lagje, përfshirë mjedisin natyror, çon në nivele më të ulëta të kënaqësisë personale dhe nivele më të larta të mbipeshes, të lidhura me shëndetin dhe mirëqenien e përgjithshme.  Eshtë demonstruar se koha e shtuar e kaluar në ambiente natyrore shoqërohet me shëndet të përmirësuar të vetë-raportuar , duke sugjeruar që përfitimet pozitive shëndetësore të hapësirës natyrore në lagjet urbane duhet të merren parasysh në politikën publike dhe përdorimin e tokës.

Gjenetika, ose tiparet e trashëguara nga prindërit, gjithashtu luajnë një rol në përcaktimin e gjendjes shëndetësore të individëve dhe popullsive. Kjo mund të përfshijë predispozimin për sëmundje të caktuara dhe kushte shëndetësore, si dhe zakonet dhe sjelljet që individët zhvillohen përmes stilit të jetës së familjeve të tyre. Për shembull, gjenetika mund të luajë një rol në mënyrën në të cilën njerëzit përballen me stresin, qoftë mendore, emocionale ose fizike. Për shembull, mbipesha është një problem i rëndësishëm në Shtetet e Bashkuara që kontribuon në shëndetin e keqe mendor dhe shkakton stres në jetën e një numri të madh të njerëzve.  (Një vështirësi është çështja e ngritur nga debati mbi forcat relative të gjenetikës dhe faktorëve të tjerë; bashkëveprimet midis gjenetikës dhe mjedisit mund të kenë një rëndësi të veçantë. )

Një numër i llojeve të çështjeve shëndetësore janë të zakonshme në të gjithë globin. Sëmundja është një nga më të zakonshmet. Sipas GlobalIssues.org, afërsisht 36 milion njerëz vdesin çdo vit nga sëmundje jo ngjitëse (jo ngjitëse) përfshirë sëmundje kardiovaskulare, kancer, diabeti dhe sëmundje kronike të mushkërive (Shah, 2014).

Ndër sëmundjet ngjitëse, si virale ashtu edhe bakteriale, SIDA / HIV, tuberkulozi dhe malarja janë më të zakonshmet, duke shkaktuar miliona vdekje çdo vit (Shah, 2014).

Një çështje tjetër shëndetësore që shkakton vdekjen ose kontribuon në probleme të tjera shëndetësore është kequshqyerja, veçanërisht në mesin e fëmijëve. Një nga grupet e kequshqyerjes ndikon më shumë janë fëmijët e vegjël. Përafërsisht 7.5  milion fëmijë nën moshën 5 vdesin nga kequshqyerja, zakonisht të sjellë pas mungesës së parave për të gjetur apo për të bërë ushqim (Shah, 2014).

Lëndimet trupore janë gjithashtu një çështje e zakonshme shëndetësore në të gjithë botën. Këto lëndime, përfshirë kockat e thyer, frakturat dhe djegiet mund të zvogëlojnë cilësinë e jetës së një personi ose mund të shkaktojnë vdekje, përfshirë infeksione që rezultuan nga dëmtimi ose dëmtimi i rëndë në përgjithësi (Moffett, 2013).

Zgjedhjet e jetesës janë faktorë kontribues për shëndetin e dobët në shumë raste. Këto përfshijnë pirjen e duhanit, dhe gjithashtu mund të përfshijnë një dietë të varfër, pavarësisht nëse është e tepërt ose një dietë tepër shtrënguese. Pasiviteti gjithashtu mund të kontribuojë në çështjet shëndetësore dhe gjithashtu mungesa e gjumit, konsumimi i tepruar i alkoolit dhe neglizhimi i higjenës orale (Moffett2013). Ekzistojnë gjithashtu çrregullime gjenetike që janë të trashëguara nga personi dhe mund të ndryshojnë në atë sesi ndikojnë në person dhe kur ato sipërfaqen (Moffett, 2013).

Megjithëse shumica e këtyre çështjeve shëndetësore janë të parandalueshme, një kontribues kryesor për shëndetin global të sëmundjes është fakti që përafërsisht 1 miliardë njerëz nuk kanë qasje në sistemet e kujdesit shëndetësor (Shah, 2014). Me siguri, çështja shëndetësore më e zakonshme dhe e dëmshme është se shumë njerëz nuk kanë qasje në mjete juridike cilësore.

Organizata Botërore e Shëndetit përshkruan shëndetin mendor si “gjendje e mirëqenies në të cilën individi realizon aftësitë e tij ose të saj, mund të përballojë streset normale të jetës, mund të punojë në mënyrë produktive dhe të frytshme, dhe është në gjendje të japë një kontribut për të ose komunitetit të saj “.  Shëndeti mendor nuk është vetëm mungesa e sëmundjes mendore. 

Sëmundja mendore përshkruhet si ‘spektri i kushteve konjitive, emocionale dhe të sjelljes që ndërhyjnë në mirëqenien sociale dhe emocionale dhe jetën dhe produktivitetin e njerëzve. Të kesh një sëmundje mendore mund të dëmtojë rëndë, përkohësisht ose përgjithmonë, funksionimin mendor të një personi. Shprehje të tjera përfshijnë: ‘problemin e shëndetit mendor’, ‘sëmundjen’, ‘çrregullimin’, ‘mosfunksionimin’. 

Afërsisht një e pesta e të gjithë të rriturve 18 vjeç e më shumë në SH.B.A. konsiderohet e diagnostikueshme me sëmundje mendore. Sëmundjet mendore janë shkaku kryesor i aftësisë së kufizuar në SHBA dhe Kanadë. Shembuj përfshijnë, skizofreninë, ADHD, çrregullimin kryesor depresiv, çrregullimin bipolar, çrregullimin e ankthit, çrregullimin e stresit post-traumatik dhe autizmin .

Shumë faktorë kontribuojnë në problemet e shëndetit mendor, duke përfshirë:

• Faktorët biologjikë, siç janë gjenet ose kimia e trurit
• Përvojat e jetës, të tilla si trauma ose abuzimi
• Historia familjare e problemeve të shëndetit mendor

Arritja dhe ruajtja e shëndetit është një proces i vazhdueshëm, i formuar nga zhvillimi i njohurive dhe praktikave të kujdesit shëndetësor, si dhe nga strategjitë personale dhe ndërhyrjet e organizuara për të qëndruar të shëndetshëm.

Një mënyrë e rëndësishme për të ruajtur shëndetin tuaj personal është të keni një dietë të shëndetshme. Një dietë e shëndetshme përfshin një larmi ushqimesh me bazë bimore dhe shtazore të cilat ofrojnë lëndë ushqyese për trupin tuaj. Lëndë ushqyese të tilla ju japin energji dhe mbajnë trupin tuaj të rrjedhshëm. Ushqyesit ndihmojnë në ndërtimin dhe forcimin e eshtrave, muskujve dhe tendinave dhe gjithashtu rregullojnë proceset e trupit (p.sh. presionin e gjakut ). Uji është thelbësor për rritjen, riprodhimin dhe shëndetin e mirë. Makronutrientët konsumohen në sasi relativisht të mëdha dhe përfshijnë proteina, karbohidrate dhe yndyrna dhe acide yndyrore. Mikronutrientët – vitaminat dhe mineralet – konsumohen në sasi relativisht më të vogla, por janë thelbësore për proceset e trupit. Piramida e udhëzuesve të ushqimit është një udhëzues në formë piramidale të ushqimeve të shëndetshme, të ndarë në seksione. Çdo seksion tregon marrjen e rekomanduar për secilin grup ushqimi (d.m.th. Proteina, yndyra, karbohidrate dhe sheqerna). Bërja e zgjedhjeve të shëndetshme të ushqimit është e rëndësishme sepse mund të ul rrezikun për sëmundje të zemrës, zhvillimin e disa llojeve të kancerit dhe do të kontribuojë në mbajtjen e një peshe të shëndetshme. 

Dieta mesdhetare shoqërohet zakonisht me efekte nxitëse të shëndetit për shkak të faktit se përmban disa komponime bioaktive si komponime fenolike, izoprenoide dhe alkaloide .

Ushtrimi fizik rrit ose mirëmban aftësinë fizike dhe shëndetin e përgjithshëm. Ai forcon muskujt dhe përmirëson sistemin kardiovaskular . Sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit, ekzistojnë katër lloje të ushtrimeve: qëndrueshmëri, forcë, fleksibilitet dhe ekuilibër .

Gjumi është një komponent thelbësor për ruajtjen e shëndetit. Tek fëmijët, gjumi është gjithashtu jetik për rritjen dhe zhvillimin. Privimi i vazhdueshëm i gjumit është i lidhur me një rrezik të shtuar për disa probleme shëndetësore kronike. Për më tepër, privimi i gjumit është treguar të lidhet me të dy ndjeshmërinë e rritur ndaj sëmundjes dhe kohën më të ngadaltë të rikuperimit nga sëmundja.  Në një studim, njerëzit me gjumë të pamjaftueshëm kronikë, të vendosur si gjashtë orë gjumë një natë ose më pak, u zbulua se kishin katër herë më shumë të ngjarë të kapnin një ftohje në krahasim me ata që raportuan të flinin për shtatë orë ose më shumë një natë.  Për shkak të rolit të gjumit në rregullimin e metabolizmit, gjumi i pamjaftueshëm gjithashtu mund të luajë një rol në rritjen e peshës ose, anasjelltas, në pengimin e humbjes së peshës .  Përveç kësaj, në vitin 2007, Agjencia Ndërkombëtare për Kërkime mbi kancerin, që është agjenci Kancer Kërkuese për Organizatën Botërore të Shëndetësisë, deklaroi se “shiftwork që përfshin circadian përçarje është ndoshta kancerogjene për njerëzit”, duke folur për rreziqet e punës afatgjatë natën për shkak të ndërhyrjes së tij në gjumë.  Në vitin 2015, Fondacioni Kombëtar i Gjumit lëshoi rekomandime të azhurnuara për kërkesat e kohëzgjatjes së gjumit bazuar në moshën dhe arriti në përfundimin se “Personat që zakonisht flenë jashtë kufijve normal mund të shfaqin shenja ose simptoma të problemeve serioze shëndetësore ose, nëse bëhen në mënyrë voluminoze, mund të rrezikojnë shëndetin e tyre dhe mirëqenien “. 

Shkenca e shëndetit është dega e shkencës e përqendruar në shëndetësi. Ekzistojnë dy qasje kryesore në shkencën e shëndetit: studimi dhe hulumtimi i trupit dhe çështjet që lidhen me shëndetin për të kuptuar se si funksionojnë njerëzit (dhe kafshët), dhe zbatimi i atyre njohurive për të përmirësuar shëndetin dhe për të parandaluar dhe kuruar sëmundjet dhe fizike të tjera dëmtimet mendore. Shkenca bazohet në shumë nën-fusha, duke përfshirë biologjinë, biokiminën, fizikën, epidemiologjinë, farmakologjinë, sociologjinë mjekësore . Shkencat e aplikuara shëndetësore përpiqen të kuptojnë dhe përmirësojnë më mirë shëndetin e njeriut përmes aplikimeve në fusha të tilla si edukimi shëndetësor, inxhinieria biomjekësore, bioteknologjia dhe shëndeti publik .

Ndërhyrjet e organizuara për të përmirësuar shëndetin bazuar në parimet dhe procedurat e zhvilluara përmes shkencave shëndetësore, ofrohen nga praktikuesit e trajnuar në mjekësi, infermierinë, ushqimin, farmacinë, punën sociale, psikologjinë, terapinë profesionale, terapinë fizike dhe profesionet e tjera të kujdesit shëndetësor . Mjekët klinikë përqendrohen kryesisht në shëndetin e individëve, ndërsa praktikuesit e shëndetit publik konsiderojnë shëndetin e përgjithshëm të komuniteteve dhe popullatave. Programet e Wellness në vendin e punës miratohen gjithnjë e më shumë nga kompanitë për vlerën e tyre në përmirësimin e shëndetit dhe mirëqenies së punonjësve të tyre, si dhe shërbimet shëndetësore në shkollë në mënyrë që të përmirësojnë shëndetin dhe mirëqenien e fëmijëve.

Shëndeti publik është përshkruar si “shkencë dhe art i parandalimit të sëmundjeve, zgjatjes së jetës dhe promovimit të shëndetit përmes përpjekjeve të organizuara dhe zgjedhjeve të informuara të shoqërisë, organizatave, publike dhe private, komuniteteve dhe individëve.”  Ajo është e shqetësuar me kërcënime për shëndetin e përgjithshëm të një komuniteti bazuar në analizën e shëndetit të popullatës . Popullsia në fjalë mund të jetë aq e vogël sa një pjesë e vogël e njerëzve ose aq e madhe sa të gjithë banorët e disa kontinenteve (për shembull, në rastin e një pandemie ). Shëndeti publik ka shumë nën-fusha, por zakonisht përfshin kategoritë ndërdisiplinore të epidemiologjisë, biostatikës dhe shërbimeve shëndetësore . Shëndeti i mjedisit, shëndeti i komunitetit, shëndeti i sjelljes dhe shëndeti në punë janë gjithashtu fusha të rëndësishme të shëndetit publik.

Fokusi i ndërhyrjeve të shëndetit publik është për të parandaluar dhe për të menaxhuar sëmundjeT, lëndimeve dhe kushtet e tjera shëndetësore përmes mbikëqyrjes të rasteve dhe promovimin e sjelljeve të shëndetshme, komunitetet, dhe (në aspekte të rëndësishme për shëndetin e njeriut) mjedise . Qëllimi i tij është të parandalojë që problemet shëndetësore të mos ndodhin ose të ndodhin përsëri duke zbatuar programe arsimore, duke hartuar politika, administruar shërbime dhe duke kryer hulumtime . Në shumë raste, trajtimi i një sëmundjeje ose kontrollimi i një patogjeni mund të jetë jetik për parandalimin e tij tek të tjerët, siç është gjatë një shpërthimi . Programet e vaksinimit dhe shpërndarja e prezervativëve për të parandaluar përhapjen e sëmundjeve ngjitëse janë shembuj të masave të zakonshme parandaluese të shëndetit publik, siç janë fushatat edukative për të promovuar vaksinimin dhe përdorimin e prezervativëve (përfshirë kapërcimin e rezistencës ndaj këtyre).

Shëndeti publik gjithashtu ndërmerr veprime të ndryshme për të kufizuar pabarazitë shëndetësore midis zonave të ndryshme të vendit dhe, në disa raste, kontinentit ose botës . Një çështje është qasja e individëve dhe komuniteteve në kujdesin shëndetësor përsa i përket kufizimeve financiare, gjeografike ose socio-kulturore.  Aplikimet e sistemit shëndetësor publik përfshijnë fushat e shëndetit të nënave dhe fëmijëve, administrimin e shërbimeve shëndetësore, reagimin ndaj urgjencës dhe parandalimin dhe kontrollin e sëmundjeve infektive dhe kronike .

Ndikimi i madh pozitiv i programeve të shëndetit publik pranohet gjerësisht. Për shkak të politikave dhe veprimeve të zhvilluara përmes shëndetit publik, Shekulli 20 regjistroi një ulje të nivelit të vdekshmërisë për foshnjat dhe fëmijët dhe një rritje të vazhdueshme të jetëgjatësisë në shumicën e pjesëve të botës. Për shembull, vlerësohet se jetëgjatësia është rritur për amerikanët për tridhjetë vjet që nga viti 1900, dhe në të gjithë botën me gjashtë vjet që nga viti 1990. 

Shëndeti personal varet pjesërisht nga shenjat aktive, pasive dhe të asistuara që njerëzit vëzhgojnë dhe adoptojnë për shëndetin e tyre. Këto përfshijnë veprime personale për parandalimin ose minimizimin e efekteve të një sëmundjeje, zakonisht një gjendje kronike, përmes kujdesit integrues . Ato gjithashtu përfshijnë praktika të higjienës personale për të parandaluar infeksionin dhe sëmundjet, siç janë larja e duarve me sapun; larja e dhëmbëve dhe pastrimi ; ruajtjen, përgatitjen dhe trajtimin e ushqimit në mënyrë të sigurt ; dhe shume te tjere. Informacioni mblidhte nga vëzhgimet personale të jetës së përditshme   – të tilla si për modelet e gjumit, sjelljen e ushtrimeve, marrjen ushqyese dhe veçoritë mjedisore   – mund të përdoret për të informuar vendimet dhe veprimet personale ( p.sh., “Ndjehem i lodhur në mëngjes, kështu që do të provoj të fle në një jastëk tjetër”), si dhe vendimet klinike dhe planet e trajtimit ( p.sh., një pacient që vëren se këpucët e saj janë më të ngushta se zakonisht mund të kenë përkeqësim të dështimit të zemrës në anën e majtë, dhe mund të kërkojnë ilaçe diuretike për të zvogëluar mbingarkesën e lëngjeve).

Shëndeti personal gjithashtu varet pjesërisht nga struktura shoqërore e jetës së një personi. Mbajtja e marrëdhënieve të forta shoqërore, vullnetarizmit dhe aktivitete të tjera sociale kanë qenë të lidhura me shëndetin pozitiv mendor dhe gjithashtu rritjen e jetëgjatësisë. Një studim amerikan midis të moshuarve mbi 70 vjeç, zbuloi se vullnetarizimi i shpeshtë shoqërohej me rrezik të zvogëluar të vdekjes në krahasim me personat më të moshuar që nuk bënin vullnetarë, pavarësisht nga gjendja e shëndetit fizik. Një studim tjetër nga Singapori raportoi se pensionistët vullnetarë kishin rezultate dukshëm më të mira të performancës njohëse, më pak simptoma depresive dhe mirëqenie mendore më të mirë dhe kënaqësi të jetës sesa pensionistët jo-vullnetarë.

Stresi i zgjatur psikologjik mund të ndikojë negativisht në shëndet, dhe është cituar si një faktor në dëmtimin njohës me plakjen, sëmundjen depresive dhe shprehjen e sëmundjes. Menaxhimi i stresit është aplikimi i metodave për të ulur stresin ose për të rritur tolerancën ndaj stresit. Teknikat e relaksimit janë metoda fizike që përdoren për të lehtësuar stresin. Metodat psikologjike përfshijnë terapi njohëse, meditim dhe mendim pozitiv, të cilat funksionojnë duke ulur përgjigjen ndaj stresit. Përmirësimi i aftësive përkatëse, siç janë zgjidhja e problemeve dhe aftësitë e menaxhimit të kohës, zvogëlon pasigurinë dhe krijon besim, gjë që gjithashtu zvogëlon reagimin ndaj situatave që shkaktojnë stres, kur ato aftësi janë të zbatueshme.

Përveç rreziqeve të sigurisë, shumë punë paraqesin edhe rreziqe nga sëmundje, sëmundje dhe probleme të tjera shëndetësore afatgjata. Ndër sëmundjet më të zakonshme profesionale janë forma të ndryshme të pneumokoniozës, duke përfshirë silikozën dhe pneumokoniozën e punëtorit të qymyrit (sëmundja e mushkërive e zezë) . Astma është një sëmundje tjetër e frymëmarrjes nga e cila shumë punëtorë janë të prekshëm. Punëtorët mund të jenë gjithashtu të prekshëm nga sëmundjet e lëkurës, përfshirë ekzemën, dermatitin, urtikarin, djegien nga dielli dhe kancerin e lëkurës .  Sëmundje të tjera shqetësuese profesionale përfshijnë sindromën e tunelit karpal dhe helmimin nga plumbi .

Ndërsa numri i vendeve të punës në sektorin e shërbimeve është rritur në vendet e zhvilluara, gjithnjë e më shumë punë janë bërë të ulur, duke paraqitur një sërë problemesh shëndetësore sesa ato që lidhen me prodhimin dhe sektorin parësor . Problemet bashkëkohore, të tilla si norma e rritjes së obezitetit dhe çështjeve të lidhura me stresin dhe punë jashtë orarit në shumë vende, e kanë komplikuar tej ndërveprimin midis punës dhe shëndetin.

Shumë qeveri e shohin shëndetin në punë si një sfidë sociale dhe kanë formuar organizata publike për të siguruar shëndetin dhe sigurinë e punëtorëve. Shembuj të këtyre përfshijnë ekzekutivin britanik për shëndetin dhe sigurinë dhe në Shtetet e Bashkuara, Institutin Kombëtar për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë, i cili kryen studime mbi shëndetin dhe sigurinë në punë, dhe Administratën e Sigurisë dhe Shëndetit në Punë, e cila merret me rregullimin dhe politikën në lidhje me punëtorin siguria dhe shëndeti.

The post Shëndeti appeared first on Manga.

Klima mesdhetare ndikon në mënyrë stimulative në organizmin e njeriut, prandaj hapësirat bregdetare janë zona të qarkullimeve më të mëdha turistike në botë. Për herë të parë mjeku Turtel ka fillua në Francë të propagandojë vlerën e talasoterapisë për shërimin e sëmundjeve të ndryshme të njeriut, kurse Napeoloni i III i ari ka filluar të lahet në det. Porti Biaric në Oqeanin Atlantik të Francës ka qenë stacioni i parë turistik ne bregdet, në fillim për klientët mondane, të shekullit XIX. Më 1822 kontesha Du Beritte, person i njohur i porrit mbretëror të Luigjit XVIII ka qenë femra e parë që ëhit larë në det, në plazhin e qytetit Dieepe, me kostum të posaçëm për larje.

The post Turizmi bregdetar appeared first on Manga.

 Romelu Lukaku (8 gola)

Të dhënat janë përditësuar më 12 Tetor 2023.

Kualifikueset e UEFA Euro 2024 është një kompeticion futbolli e cila po luhet nga marsi 2023 e deri në nëntor 2023 për të vendosur ekipet kombëtare të UEFAs që do të marrin pjesë në UEFA Euro 2024 në Gjermani. Ky kompeticion është i lidhur me UEFA Ligën e Kombeve 2022–23, e cila i jep një mundësi të dytë ekipeve për t’u kualifikuar në turnament.

Në këtë fushatë kualifikuese marrin pjesë 53 shtete anëtar të UEFAs. Shorti i grupeve kualifikuese u hodh në Festhalle në Frankfurt më 9 tetor 2022.

Ekipet e kualifikuara

Ekipi	I kualifikuar si	I kualifikuar më	Pjesëmarrjet e mëparëshme në turnament[upper-alpha 1]
Gjermania[upper-alpha 2]	Vendi organizator	27 shtator 2018	13 (1972, 1976, 1980, 1984, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016, 2020)
Belgjika	Dy vendet e para në Grupin F	13 tetor 2023	6 (1972, 1980, 1984, 2000, 2016, 2020)
Franca	Fitues i Grupit B	13 tetor 2023	10 (1960, 1984, 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016, 2020)
Portugalia	Fitues i Grupit J	13 tetor 2023	8 (1984, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016, 2020)
Spanja	Dy vendet e para në Grupin A	15 tetor 2023	11 (1964, 1980, 1984, 1988, 1996, 2000, 2004, 2008, 2012, 2016, 2020)
Skocia	Dy vendet e para në Grupin A	15 tetor 2023	3 (1992, 1996, 2020)
Turqia	Dy vendet e para në Grupin D	15 tetor 2023	5 (1996, 2000, 2008, 2016, 2020)
Austria	Dy vendet e para në Grupin F	16 tetor 2023	3 (2008, 2016, 2020)

Formati

Kriteret renditëse në grup

Nëse dy ose më shumë skuadra janë të barabarta në pikë pas përfundimit të ndeshjeve në grup, zbatohen kriteret e mëposhtme të barazimit:

1. Numri më i madh i pikëve të marra në ndeshjet e luajtura mes skuadrave në fjalë;
2. Ndryshesa e golave më e mirë në ndeshjet e luajtura mes skuadrave në fjalë;
3. Numri më i madh i golave të shënuar në ndeshjet e luajtura nga skuadrat në fjalë;
4. Nëse, pasi të jenë zbatuar kriteret 1 deri në 3, skuadrat kanë ende një renditje të barabartë, kriteret 1 deri në 3 rizbatohen ekskluzivisht në ndeshjet ndërmjet skuadrave në fjalë për të përcaktuar renditjen e tyre përfundimtare.  Nëse kjo procedurë nuk çon në një vendim, zbatohen kriteret 5 deri në 11;
5. Ndryshesa e golave më e mirë në të gjitha ndeshjet e grupit;
6. Numri më i madh i golave të shënuar në të gjitha ndeshjet e grupit;
7. Numri më i madh i golave të shënuar si mysafirë në të gjitha ndeshjet e grupit;
8. Numri më i madh i fitoreve në të gjitha ndeshjet e grupit;
9. Numri më i madh i fitoreve jashtë fushe në të gjitha ndeshjet e grupit;
10. Sjellje e ndershme në të gjitha ndeshjet e grupit (1 pikë për një karton të verdhë të vetëm, 3 pikë për një karton të kuq si pasojë e dy kartonëve të verdhë, 3 pikë për një karton të kuq direkt, 4 pikë për një karton të verdhë pasuar nga një karton i kuq direkt );
11. Pozicioni në renditjen e përgjithshme të Ligës së Kombeve të UEFA-s .

Planshtrimi

Vazot

Ekipet u renditën në bazë të renditjes së përgjithshme të Ligës së Kombeve të UEFA-s të shtatorit 2022. Ekipet në të trasha janë kualifikuar në turnamentin final.

Vendi organizator i turnamentit final

Ekipi	Rend.
Gjermania	10

Ekipet që hyjnë në fazën e grupeve të kualifikueseve

Vazo e ULK Ekipi Rank  Holanda 1  Kroacia 2  Spanja 3  Italia (kampioni në fuqi) 4 Vazo 1 Ekipi Rank  Danimarka 5  Portugalia 6  Belgjika 7  Hungaria 8   Zvicra 9  Polonia 11	Vazo 2 Ekipi Rank  Franca 12  Austria 13  Republika Çeke 14  Anglia 15  Uellsi 16  Izraeli 17  Bosnja dhe Hercegovina 18  Serbia 19  Skocia 20  Finlanda 21	Vazo 3 Ekipi Rank  Ukraina 22  Islanda 23  Norvegjia 24  Sllovenia 25  Irlanda 26  Shqipëria 27  Mali i Zi 28  Rumania 29  Suedia 30  Armenia 31
Vazo 4 Ekipi Rank  Gjeorgjia 33  Greqia 34  Turqia 35  Kazakistani 36  Luksemburgu 37  Azerbajxhani 38  Kosova 39  Bullgaria 40  Ishujt Faroe 41  Maqedonia e Veriut 42	Vazo 5 Ekipi Rank  Sllovakia 43  Irlanda Veriore 44  Qiproja 45  Bjellorusia 46  Lituania 47  Gjibraltari 48  Estonia 49  Letonia 50  Moldavia 51  Malta 52	Vazo 6 Ekipi Rank  Andorra 53  San Marino 54  Lihtenshtajni 55

Banned from entering qualifying

Ekipi	Rank
Rusia	32

Grupet

Lista e ndeshjeve u konfirmua nga UEFA më 10 tetor 2022, një ditë pas shortit. Orari u publikua fillimisht në ditën e shortit, por u tërhoq menjëherë pasi u shpërnda për shkak të një çështjeje të supozuar kalendarike. Megjithatë, UEFA përfundimisht konfirmoi orarin fillestar të nesërmen, pa asnjë ndryshim. Ndeshjet e grupeve zhvillohen nga data 23 mars deri më 21 nëntor 2023.

Grupi A

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Skocia (X)	6	5	0	1	12	3	+9	15	Kualifikohen për turneun final		—	2–0	19 Nov	2–0	3–0
2	Spanja (X)	5	4	0	1	18	3	+15	12			2–0	—	3–0	19 Nov	6–0
3	Norvegjia	6	3	1	2	11	8	+3	10			1–2	15 Oct	—	2–1	3–1
4	Gjeorgjia (X)	5	1	1	3	5	13	−8	4			16 Nov	1–7	1–1	—	15 Oct
5	Qipro (Y)	6	0	0	6	2	21	−19	0			0–3	16 Nov	0–4	1–2	—

Grupi B

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Franca	5	5	0	0	11	0	+11	15	Kualifikohet për turneun final		—	4–0	1–0	2–0	18 Nov
2	Hollanda (X)	4	3	0	1	8	5	+3	9			13 Oct	—	3–0	18 Nov	3–0
3	Greqia (X)	5	3	0	2	10	5	+5	9			21 Nov	16 Oct	—	2–1	5–0
4	Republika e Irlandës	5	1	0	4	5	7	−2	3			0–1	1–2	13 Oct	—	3–0
5	Gjibraltari (E)	5	0	0	5	0	17	−17	0			0–3	21 Nov	0–3	16 Oct	—

Grupi C

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Anglia	5	4	1	0	16	2	+14	13	Kualifikohet për turneun final		—	17 Oct	2–0	7–0	17 Nov
2	Italia (X)	4	2	1	1	6	4	+2	7			1–2	—	2–1	17 Nov	14 Oct
3	Ukraina	5	2	1	2	6	7	−1	7			1–1	20 Nov	—	14 Oct	1–0
4	Maqedonia e Veriut	5	2	1	2	7	12	−5	7			20 Nov	1–1	2–3	—	2–1
5	Malta (E)	5	0	0	5	1	11	−10	0			0–4	0–2	17 Oct	0–2	—

Grupi D

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Turqia (X)	6	4	1	1	9	6	+3	13	Kualifikohet për turneun final		—	0–2	1–1	2–0	15 Oct
2	Kroacia (X)	5	3	1	1	9	2	+7	10			0–1	—	21 Nov	1–1	5–0
3	Armenia	6	2	1	3	8	9	−1	7[b]			1–2	0–1	—	18 Nov	2–1
4	Uellsi	5	2	1	2	6	7	−1	7[b]			21 Nov	15 Oct	2–4	—	1–0
5	Letonia (E)	6	1	0	5	5	13	−8	3			2–3	18 Nov	2–0	0–2	—

Grupi E

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Shqipëria	6	4	1	1	11	3	+8	13	Kualifikohet për turneun final		—	2–0	3–0	2–0	20 Nov
2	Polonia	6	3	0	3	8	8	0	9			1–0	—	17 Nov	15 Oct	2–0
3	Republika Çeke	5	2	2	1	7	5	+2	8			1–1	3–1	—	20 Nov	15 Oct
4	Moldavia (Z)	5	2	2	1	5	5	0	8			17 Nov	3–2	0–0	—	1–1
5	Ishujt Faroe (Y)	6	0	1	5	2	12	−10	1			1–3	0–2	0–3	0–1	—

Grupi F

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Belgjika	5	4	1	0	13	1	+12	13	Kualifikohet për turneun final		—	1–1	16 Oct	19 Nov	5–0
2	Austria	5	4	1	0	12	4	+8	13			13 Oct	—	2–0	4–1	2–1
3	Suedia	5	2	0	3	11	8	+3	6			0–3	1–3	—	5–0	19 Nov
4	Azerbajxhani	5	1	1	3	4	11	−7	4			0–1	16 Oct	16 Nov	—	1–1
5	Estonia (Y)	6	0	1	5	2	18	−16	1			0–3	16 Nov	0–5	0–2	—

Grupi G

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Hungaria	4	3	1	0	7	1	+6	10	Kualifikohet për turneun final		—	14 Oct	19 Nov	3–0	2–0
2	Serbia (X)	5	3	1	1	9	4	+5	10			1–2	—	17 Oct	19 Nov	2–0
3	Mali i Zi	5	2	2	1	5	5	0	8			0–0	0–2	—	2–1	16 Nov
4	Bullgaria	5	0	2	3	3	8	−5	2			16 Nov	1–1	0–1	—	14 Oct
5	Lituania	5	0	2	3	4	10	−6	2			17 Oct	1–3	2–2	1–1	—

Grupi H

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Sllovenia	6	4	1	1	13	6	+7	13	Kualifikohet për turneun final		—	1–1	14 Oct	20 Nov	4–2	2–0
2	Danimarka	6	4	1	1	12	5	+7	13			17 Nov	—	3–1	14 Oct	1–0	4–0
3	Finlanda	6	4	0	2	11	4	+7	12			2–0	0–1	—	17 Oct	17 Nov	6–0
4	Kazakistani (X)	6	4	0	2	9	5	+4	12			1–2	3–2	0–1	—	1–0	17 Nov
5	Irlanda e Veriut	6	1	0	5	4	8	−4	3			17 Oct	20 Nov	0–1	0–1	—	14 Oct
6	San Marino (E)	6	0	0	6	0	21	−21	0			0–4	17 Oct	20 Nov	0–3	0–2	—

Grupi I

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Zvicra	6	4	2	0	17	5	+12	14	Kualifikohet për turneun final		—	2–2	3–0	18 Nov	15 Oct	3–0
2	Rumania	7	3	4	0	9	4	+5	13			21 Nov	—	1–1	2–0	2–1	15 Oct
3	Izraeli (X)	6	3	2	1	7	7	0	11			15 Nov	18 Nov	—	1–1	1–0	2–1
4	Kosova	7	1	4	2	8	8	0	7			2–2	0–0	TBA	—	21 Nov	1–1
5	Bjellorusia (Y)	7	1	2	4	4	11	−7	5			0–5	0–0	1–2	2–1	—	18 Nov
6	Andorra (E)	7	0	2	5	3	13	−10	2			1–2	0–2	21 Nov	0–3	0–0	—

Grupi J

Pos	Team	Pld	W	D	L	GF	GA	GD	Pts	Kualifikimi
1	Portugalia	6	6	0	0	24	0	+24	18	Kualifikohet për turneun final		—	13 Oct	9–0	3–0	19 Nov	4–0
2	Sllovakia	6	4	1	1	8	2	+6	13			0–1	—	0–0	2–0	16 Nov	3–0
3	Luksemburgu	6	3	1	2	7	16	−9	10			0–6	16 Oct	—	16 Nov	3–1	2–0
4	Bosnja dhe Hercegovina (X)	6	2	0	4	5	9	−4	6			16 Oct	19 Nov	0–2	—	3–0	2–1
5	Islanda	6	2	0	4	10	9	+1	6			0–1	1–2	13 Oct	1–0	—	16 Oct
6	Lihtenshtajni (E)	6	0	0	6	1	19	−18	0			16 Nov	0–1	19 Nov	13 Oct	0–7	—

The post Kualifikueset e UEFA Euro 2024 appeared first on Manga.

The post Ylli Polar/Arusha e Vogël appeared first on Manga.

Formatet standarde

Formatet standarde të letrës që quhen edhe formate normale janë sipas sistemit ISO 216 (më parë : DIN), ku gjithmonë ana e shkurtër e faqes (m) është në proporcion me të gjatën (M), si e madhja me dy herë me të voglën e faqes :

��=�2�

kjo jep raportin �=2�.

Prandaj, sipas kësaj, nëse e ndajmë për gjysmë një format të letrës apo i bashkojmë dy formate standarde të letrës, përsëri fitojmë format me proporcione të njëjta. Formatet standarde të letrës përfshijnë rendin kryesor A dhe rendet ndihëse B, C, dhe D. Çdo rend është i ndarë në klasë nga 0 deri në 12, kurse çdo njëra prej tyre përfitohet nëse bëhet ndarja nga ana e gjatë për gjysmë, pra në sipërfaqe përfitohen dy klasë fqinjë sikurse 2 : 1 Formatet shënohen me milimetra, kurse në Angli dhe SHBA me inça.

The post Formati i letrës appeared first on Manga.

�

Masa është madhësi fizike e cila matet me njësinë kilogram. Simboli i madhësisë masa është �. Në biseda të lira, në shkencë për trupat shpeshherë përdoret edhe emërtimi masa, ndërsa në jetën e përditshme masa ngatërrohet me peshën. Masa është madhësi themelore në fizikë, kjo rrjedhë nga fakti se për krahasimin e masave të trupave përdoret njësia e masës e quajtur kilogram (kg), njësi e cila nuk mund të derivohet nga ndonjë burim tjetër veçse prototipit ndërkombëtar të kilogramit.Masa tregon se sa është e rende apo ndryshe madhësinë e trupit.

Masa dhe trupi

Nocionin e masës së trupit e futi në përdorim Njutoni kur formuloi ligjin e dytë të mekanikës, si vetia e trupi që është në përpjesëtim të zhdrejtë me nxitimin dhe që shprehet me formulën �=�/�. Në bazë të këtij ligji, masa përkufizohet si “vetia e trupit që kundërshton ndryshimin e gjendjes së tij të lëvizjes”. Pra, masa është përcaktuese e inercisë së trupit.

Bartësi i masës është trupi fizik i cili ka vetin e ruajtjes së gjendjes së tij kinetike, si pasoj e vetë masës së tij. Masa �, nxitimi�→ dhe forca �→ në hapësirë, gjenden në marrëdhënie fizike të cilat mund të paraqiten me relacionin:

Permasa e trupita A2

Masa dhe pesha

Deri vonë masa dhe pesha e një trupi fizik, janë ngatërruar duke përdorur peshën e trupit si masë. Me eksperimentin e Galile Galileut apo më vonë në fizik i njohur edhe si ligji i rënies së lirë, ky ngatërrim merr fund.

Për të kuptuar më lehtë krahasimet, përdoret kilogramit si njësi bazë, për masën përdoren edhe njësi tjera si Toni, grami, Karati.

Masa dhe sasia e lëvizjes

Masa është veti e çdo trupi, i cili përcakton sjelljen e tij gjatë veprimit të forcës: sa më e madhe të jetë masa e trupit, alo është më inerte, aq më vështirë është të nxitohet apo të ngadalësohet, përkatësisht të ndryshohet gjendja e lëvizjes. Trupat e kundërshtojnë ndryshimin e gjendes së lëvizjes së vet. Vetia e trupave që të ruajnë gjendjen e lëvizjes quhet inerci. Masa është njësi sasioe e inercisë së trupave. Njësia për matjen e forcës është kilogrami (kg).

Në rast se shpejtësia e trupave është e vogël në krahasim me shpejtësinë e dritës (�<<�), atëherë mund të merret se masa është madhësi konstante. Mirëpo në rast se trupat lëvizin me shpejtësi të mëdha, atëherë, sipas teorisë speciale relativiste, masa ndryshon me shpejtësi.

Në dinamikë, përveç forcës dhe masës përdoren edhe madhësi të tjera fizike: sasia e lëvizjes, momenti i forcës, momenti i sasisë së lëvizjes, puna, energjia, fuqia etj. Sasia e lëvizjes së pikës materiale me masën � dhe me shpejtësi �→ është:

�→=��→

Kahu dhe drejtimi i vektorit të sasisë së lëvizjes është i njëjtë me atë të vektorit të shpejtësisë �→. Njësia për sasinë e lëvizjes është ����.

Lëvizja e trupave nga aspekti i shqyrtimit në fizikë është më mirë të bëhet përmes sasisë së lëvizjes sesa, për shembull përmes madhësisë kinematike të shpejtësisë.

Përmbledhje e koncepteve të masës

Në mekanikën klasike koncepti i masës luan një rol themelor në përshkrimin e lëvizjes së trupave. Ligji i dytë i Njutonit jep lidhjen midis forcës F të ushtruar mbi një trup me masë m me nxitim a:

�=��.

Për më tepër, masa lidh sasinë e lëvizjes (vrullin) p e një trupi me shpejtësinë e tij v:

�=��,

si dhe energjinë kinetike të trupit E_k me shpejtësinë e tij:

��=12��2.

Në relativitetin special, masa relativistike është një formalizëm që merr parasysh efektet relativistike duke shpjeguar se masa rritet me rritjen e shpejtësisë.

�=��0

�=��2

Meqenëse energjia varet nga këndi i referencës (sipas vëzhguesit) është e dobishme ti formulojmë ekuacionet e fizikës në mënyrë të tillë që vlerat e masës të jenë invariante nga vëzhguesi, në mënyrë që ekuacionet të jenë të pavarura nga vëzhguesi. Për një thërrmijë të vetme, kjo madhësi është masa e prehjes; për një sistem thërrmijash të lidhura ose të palidhura, kjo madhësi është masa e pandryshueshme. Masa e pandryshueshme m e një trupi lidhet me energjinë e tij E dhe modulin e sasisë të lëvizjes (vrullit) p nga

��2=�2−(��)2,

ku c është shpejtësia e dritës.

Masa inerciale dhe gravitacionale

Masa inerciale

Masa inerciale është masa e trupit që matet me rezistencën e tij ndaj nxitimit. Masa relativiste nuk mund te futet ne formula si, F=m*a apo dhe ne energjinë kinetike

The post Masa appeared first on Manga.